Handel ludźmi jest zjawiskiem podlegającym dynamicznym przemianom, którego nasilenie zaobserwowano w Polsce na początku lat 90-tych. Obecnie Polska nie jest już tylko krajem pochodzenia ofiar, ale także krajem tranzytowym, przez który odbywa się transfer ofiar z Europy Wschodniej do Europy Zachodniej oraz krajem docelowym dla ofiar wykorzystywanych głównie w prostytucji i pracy przymusowej.
Definicja
Na skutek nowelizacji Kodeksu karnego, dokonanej ustawą z dnia 20 maja 2010 roku do K.k. została wprowadzona definicja legalna handlu ludźmi.
Za handel ludźmi mogą być uznane wyłącznie czynności sprawcze wskazane wprost w art. 115 § 22 Kodeksu karnego, t.j.:
- werbowanie (nakłanianie, zjednywanie, zaciąganie),
- transport (przemieszczanie, przewożenie z zastosowaniem środków komunikacji),
- dostarczanie (umieszczanie w innym miejscu),
- przekazywanie (powierzanie, dawanie w celu dysponowania),
- przechowywanie (zatrzymywanie w jednym miejscu, przetrzymywanie w ukryciu)
- lub przyjmowanie osoby (zatrzymywanie przekazanej osoby).
Istotnym jest przy tym, że w celu wypełnienia znamion przestępstwa handlu ludźmi, wymienione wyżej czynności powinny zostać zrealizowane z zastosowaniem:
- przemocy lub groźby bezprawnej,
- uprowadzenia,
- podstępu,
- wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
- nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,
- udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą.
Niezbędnym elementem w przypadku zakwalifikowania czynu jako wypełniającego znamiona przestępstwa handlu ludźmi jest również podjęcie określonego działania przez sprawcę w celu wykorzystania innej osoby, nawet za jej zgodą w różnych formach seksualnego wykorzystania (w tym w pornografii i w prostytucji), w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie oraz wszelkich innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka lub w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy. Należy podkreślić przy tym, że jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy małoletniego stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie zostały użyte wyżej wymienione metody lub środki.
Przestępstwo handlu ludźmi jest w Polsce zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 (art. 189a Kodeksu karnego), a zatem stanowi zbrodnię. Z uwagi na wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu karalne jest również przygotowanie do popełnienia tego przestępstwa (czyn zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5).
Co zrobić gdy jesteś ofiarą handlu ludźmi?:
Pierwszym i najważniejszym krokiem, jaki powinna podjąć osoba, będąca ofiarą handlu ludźmi jest zgłoszenie się na policję, do straży granicznej lub bezpośrednio do organizacji pozarządowej udzielającej pomocy ofiarom handlu ludźmi.
Zgłoszenie się do odpowiedniej instytucji pozwoli na podjęcie odpowiednich działań skierowanych na zapewnienie bezpieczeństwa, wsparcia i schronienia. Kontakt z policją lub z przedstawicielami straży granicznej pozwoli na udzielenie ofierze pomocy zgodnie z zasadami „Programu wsparcia i ochrony ofiary/świadka handlu ludźmi”. Wszelkie porady i wsparcie podejmowane w ramach programu są realizowane przez specjalistów zaznajomionych z tą tematyką.
Ofiary handlu ludźmi mają możliwość skorzystać z pomocy Krajowego Centrum Interwencyjno-Konsultacyjnego prowadzonego przez organizacje pozarządowe wybrane w formie konkursu ofert ogłoszonego przez MSWiA.
W ofercie wsparcia oferowanej przez KCIK znajduje się:
- zakwaterowanie w bezpiecznym ośrodku
- wyżywienie
- podstawowa opieka medyczna
- wsparcie psychologiczne
- konsultacje prawne
- pomoc w kontaktach z organami ścigania
- pomoc tłumacza
- pomoc w legalizacji pobytu na terytorium Polski
- zabezpieczenie możliwości bezpiecznego powrotu do kraju pochodzenia.
Warunkiem niezbędnym do skorzystania z pomocy oferowanej przez Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne jest nawiązanie kontaktu z organizacją: mailowego (kcik@strada.org.pl) lub telefonicznego (+48 22 628-01-20, +48 605 687 750).
Pomoc dla ofiar:
- Krajowe Centrum Interwencyjno-Konsultacyjne dla polskich i cudzoziemskich Ofiar Handlu Ludźmi (KCIK)
telefon: 22 628-01-20, 605-687-750
e-mail: kcik@strada.org.pl - La Strada – Fundacja Przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu
telefon zaufania: 22 628-99-99 (pomoc, porady) – od poniedziałku do czwartku w godzinach 9 -18, piątek 9 – 14, w środy 14 – 18 dyżur w języku rosyjskim
e-mail: strada@strada.org.pl - Stowarzyszenie PoMoc dla Kobiet i Dzieci im. Marii Niepokalanej - Pomaga kobietom i ich dzieciom zagrożonym lub dotkniętych przemocą seksualną, fizyczną i psychiczną, ofiarom handlu ludźmi oraz ich rodzinom.
telefon: 32 255-38-69
e-mail: biuro@po-moc.pl - Komenda Główna Policji – Wydział do Walki z Handlem Ludźmi
specjalna infolinia: 664-974-934
e-mail: handelludzmibsk@policja.gov.pl - Komenda Wojewódzka Policji w Rzeszowie
tel. 17 858-23-10, 17 862-81-50
dyżurny Komendy Wojewódzkiej Policji w Rzeszowie – służba dyżurna pracuje w systemie całodobowym.
– Wydział Kryminalny
Sekretariat – tel. 17 858-23-25
– Wydział Prewencji
Sekretariat – tel. 17 858-23-45
godziny pracy sekretariatów wydziałów: 7:30 – 15:30 - Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej
bezpłatny telefon zaufania (interwencyjny): 800-422-322
www.bieszczadzki.strazgraniczna.pl - Fundacja Light House - chrześcijańska organizacja praw człowieka posiadająca jednak 10 lat doświadczenia w walce z handlem ludźmi i współczesnym niewolnictwem na skalę międzynarodową.
telefon: 881 22 33 33 - Armia Zbawienia (ang. The Salvation Army) zajmuje się pomocą ofiarom handlu ludźmi.
telefon: 727 55 44 33, 609 84 94 94
e-mail: weryfikacja.pracy@armia-zbawienia.pl - Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę - wspiera dzieci i ich rodziny niosąc pomoc w sytuacjach krzywdzenia.
telefon: 22 826 88 62
e-mail: cpd@fdds.pl